آموزش تجوید قرآن (درس سوم)

درس سوم:استعلا واستفال

معناى استعلا

استعلا در لغت ، به معناى (برترى طلبى ، میل به بلندى ) مى باشد، و در اصطلاح ، عبارت است از (میل ریشه زبان به طرف سقف دهان در هنگام تلفظ حرف ).

در اثر این صفت ، حرف حالت پرحجم و درشتى به خود مى گیرد.

حروف استعلا

حروف استعلا عبارتند از:

(خ ـ ص ـ ض ـ ط ـ ظ ـ غ ـ ق ).

در هنگام اداى چهار حرف (ص ـ ض ـ ط ـ ظ) قسمتى از سطح زبان ، سقف دهان را مى پوشاند و در نتیجه ، این حروف درشت تر و غلیظتر از سه حرف دیگر تلفّظ مى شوند.

تمرین :

صَلِّ ـ صَوْتُ ـ صَبِیًّا ـ صَدْرى ـ صُرِفَتْ ـ یَصْبِرْ ـ ضَنْکاً ـ اِلى ضُرٍّ ـ یُضْلِلْ ـ یَضْرِبُ ـ ضـیـزى ـ نَضِجَتْ ـ بَطَشْتُمْ ـ طُمِسَتْ ـ طُوبى ـ یُطْفِئُوا ـ یُشْطِطْ ـ طِفْلاً ـ ظَلَّ ـ ظَلَمَ ـ ظَهیرٍ ـ مـُنـْظـَریـنَ ـ فَظًّا ـ ظِلالُها ـ خَشِىَ ـ خَتَمَ ـ خَسَفَ ـ خَبَرٍ ـ یُخْرِبُونَ ـ اَخْبارِها ـ غَنِمْتُمْ ـ غُلِبَتْ ـ یَبْغُونَ ـ یَغْلى ـ نَغْفِرْ ـ اَبْغیکُمْ ـ قَریباً ـ قَبْلُ ـ بِقَدَرٍ ـ نُقَدِّسُ ـ نَقْتَبِسْ ـ لا اُقْسِمُ

معناى استفال

اسـتـفـال در لغـت ، بـه معناى (پایین آمدن ، پست شدن ) مى باشد، و در اصطلاح ، عبارت است از (پایین آمدن سطح زبان از کام بالا).

در اثر این صفت ، حرف ، نازک و کم حجم تلفّظ مى شود.

حروف استفال

بجز هفت حرف استعلا، بقیّه حروف داراى صفت استفال مى باشند.

# یـادسـپـارى : در تـلفـّظ کـلمـات بـاید دقّت شود که هر حرف با صفت خود اداء شود و حالت حرف مجاور را به خود نگیرد.

آموزش تجوید قرآن (درس دوم)

درس دوم : تلفظ حروف عربی

تلفظ حروف عربی

لازم به توضیح است که براى تلفّظ صحیح حروف هنگام تلاوت قرآن ، دانستن و به کـاربـردن مـخـارج و صـفـات حـروف ، ضـرورى اسـت (مـخـارج حـروف ؛ یـعـنـى ، مـحـل تـلفّظ حروف ؛ و صفات حروف یعنى کیفیّتها و حالات مختلفى که در تلفّظ حروف پدید مـى آید، مانند سختى و سستى ، روانى و کندى ، بلندى و آهستگى و ...) بـسـیـارى از حروف عربى تقریباً به همان شکل فارسى تلفّظ مى شوند و نیازى به آموزش نـدارد و تـنـها ده حرف (ثاء، حاء، ذال ، صاد، ضاد، طاء، ظاء، عین ، غین ، واو) در زبان عربى ، تلفّظ آنها به گونه دیگرى است که به شرح آن مى پردازیم .

آموزش تجوید قرآن (درس اول)

درس اول : تجوید والفبای عربی

 معناى تجوید

تـجـویـد در لغـت ، مـتـرادف بـا کلمه (تحسین ) به معناى (نیکو گردانیدن ) است و در اصطلاح ، عبارت است از قواعد و دستورهاى صحیح اداء کردن حروف از نظر مخارج ، صفات و احکام آن .

فایده تجوید

بـا رعـایت قواعد تجوید، قرآن همان گونه که در آغاز اسلام خوانده و شنیده مى شد، قرائت مى گـردد و در نـتـیـجـه ، قرآن از تغییر و تحریف ، محفوظ مانده ، آهنگ زیبا و دلنشین آن نیز از بین نمى رود.

تنوع در آفرینش

موضوع : تنوع در آفرینش

(تفسیر آیه 22 سوره روم)

«وَمِنْ آیَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِکُمْ وَأَلْوَانِکُمْ إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّلْعَالِمِینَ»

«و از نشانه‏هاى قدرت‏ او آفرینش آسمان‏ها و زمین و اختلاف زبان‏ها و رنگ‏هاى شماست. قطعا در این امور براى دانشمندان نشانه‏هایی است»

آیات خدا در آفاق و انفس ! این آیات و قسمتى از آیات بعد نکات جالبى از دلائل توحید و نشانه هاى پروردگار را در نظام عالم هستى بازگو کرده ،  و مى توان گفت رویهمرفته بخش مهمى از آیات توحیدى قرآن را همین آیات تشکیل مى دهد. این آیات  همه با تعبیر من آیاته (یکى از نشانه هاى خدا...) آغاز مى شود و آهنگ مخصوص و لحن گیرا و جذاب و تعبیرات مؤ ثر و عمیقى را درون خود دارد.

می توان به طور خلاصه آیه فوق را به 5 قسمت زیر تقسیم کرد:

1- آفرینش آسمان‏ها و زمین،از نشانه‏هاى‏ قدرت بى‏ پایان الهى‏ است. (و من آیاته خلق السموات و الارض) 2- تفاوت نژادها و زبان‏ها، راهى‏ براى‏ خداشناسى‏ است. (و من آیاته... اختلاف السنتکم و الوانکم) 3- هر زبانى‏ براى‏ خود ارزش و اصالت دارد و تغییر آن نه کمال است و نه لازم. (هیچ کس حقّ ندارد نژادها و زبان‏هاى‏ دیگر را تحقیر نماید.) (و من آیاته... اختلاف السنتکم و الوانکم) 4- یکسان بودن شکل و رنگ همه‏ى انسان‏ها با ابتکار و نوآورى‏ و بدیع بودن خداوند سازگار نیست. (و من آیاته اختلاف السنتکم...) 5- انسان عالم و فهمیده، از اختلاف رنگ‏ها و زبان‏ها به معرفت الهى‏ مى‏رسد ولى‏ جاهل، رنگ و زبان را وسیله‏ى تحقیر و تفاخر قرار مى‏دهد. (للعالمین).

ابزار شناخت

موضوع : ابزار شناخت

(تفسیر آیه 78 سوره نحل)

«و الله اخرجکم من بطون امهاتکم لا تعلمون شیئا و جعل لکم السمع والابصار و الافئده لعلکم تشکرون»

«و خداوند شما را از شکم مادرانتان بیرون آورد در حالیکه هیچ چیز نمی دانستید و برای شما گوش و چشمها و قلبها قرارداد، تا شاید سپاسگزار باشید.»

در سوره مبارکه نحل از نعمتهای خداوند سخن به میان آمده تا حس شکرگزاری را در ما بیدار کند.

این نعمتها مثل باران ،آفتاب گیاهان میوه ها ، مواد غذایی ، حیواناتی که خدمتگزار انسانها هستند و وسائل زندگی  و... .

این آیه اشاره به زمان تولد دارد که انسان از همه معلومات خالیست و به واسطه حواسی که خداوند به بشر اعطا نموده به تدریج به معلوماتی دست می یابد، چون مبدأ تمام تصورات ، حواس ظاهری است که مهمترین آنها حس بینایی و شنوائی می باشد و قلب مبدأ تصدیق و تفکر است و می فرماید ما این نعمات را برای بشر قرار دادیم تا شاید شکر گزار باشند.